Kolposkopia (od greckiego kolpos = pochwa i skopia = obraz) to metoda dokładnego badania dolnego odcinka narządów rozrodczych kobiecych, tzn. krocza sromu, pochwy, części pochwowej szyjki macicy wraz z ujściem zewnętrznym kanału szyjki. Kolposkopię można wykonać podczas zwykłego badania ginekologicznego. Nieznacznie wydłuża ona czas badania, nie jest bolesna. Konieczne jest do tego wprowadzenie do pochwy wziernika najlepiej o przezroczystych ścianach, tak aby szyjka macicy była dobrze widoczna. Lekarz obserwuje srom, a po wprowadzeniu wziernika ściany pochwy i powierzchnię szyjki macicy w intensywnym oświetleniu, które pozwala na łatwiejszą obserwację. Kolposkop pozwala na oglądanie zmian nie tylko odpowiednio oświetlonych, ale i kilkakrotnie powiększonych.
Obecnie obraz z kolposkopu może być rejestrowany przez kamerę i wyświetlany na ekranie. Można samej zobaczyć, jak jesteśmy zbudowane, a jeśli są jakieś nieprawidłowości, to lekarz może je pokazać i wytłumaczyć, co się dzieje. Dobrze, jeśli obraz kolposkopowy można zapisać i wydrukować, bo stanowi to dokument dla kobiety i dla lekarzy.
Kolejnym etapem badania są próby kontrastujące powierzchnię nabłonka, z których najbardziej powszechne i przydatne są próba z 3 % kwasem octowym i próba z płynem Lugola. Znanych jest również szereg innych prób z barwnikami organicznymi, odczynnikami fluoryzującymi i chromatoforami, jednak nie są powszechnie stosowane.
W porównaniu do konwencjonalnego badania cytologicznego rozmazu pochwowo-szyjkowego kolposkopia posiada wysoką dokładność w zakresie rozpoznawania stanów przedrakowych, w granicach 85%. Zajmuje bardzo istotne miejsce w algorytmach postępowania jako badanie weryfikujące nieprawidłowe wyniki cytologiczne i kwalifikujące do celowanej biopsji. Kolposkopia z powodzeniem może być również badaniem pierwszego etapu diagnostyki, zwłaszcza że skreeningowe badanie cytologiczne posiada 20% wyników fałszywie ujemnych, co oznacza, że kobieta z ewidentną zmianą na szyjce otrzymuje wynik, że jest zdrowa i nic jej nie grozi. Ostatnio opublikowane, wielonarodowe badania z 2004 roku wykazały wykrywalność konwencjonalnego badania cytologicznego w zakresie wykrywania zmian H SIL (CIN2+) na poziomie 65%, co dowodzi, że dotychczasowe opinie o możliwościach cytodiagnostyki były mocno przesadzone. Dlatego badania cytologiczne muszą być regularnie powtarzane co 3 lata. Proces rozwoju raka szyjki macicy najczęściej trwa ponad 10 lat, ale przez większość tego czasu nie można go rozpoznać gołym okiem.
Badanie kolposkopowe jest nieinwazyjne, niebolesne, trwa jedynie kilka minut, a jego przebieg można obserwować na ekranie. Dodatkową zaletą jest fakt, że wynik badania można sformułować od razu po jego zakończeniu (inaczej jest z cytologią, na wynik której trzeba czekać nawet do 3 tygodni i najczęściej nie są to tygodnie pogodne). Po badaniu otrzymujemy zdjęcia, które może obejrzeć inny lekarz. Kolposkopia może być wykonywana wielokrotnie, bezpiecznie nawet u kobiet w ciąży. Wszystkie wymienione cechy wpływają na wysoki poziom akceptacji badania.
ZASADA BADANIA
Badanie kolposkopowe polega głownie na obserwacji części pochwowej szyjki macicy po jej uwidocznieniu we wzierniku, oczyszczeniu ze śluzu i oświetleniu. Na powierzchni szyjki mogą rozwijać się niebezpieczne choroby, których nie da się dostrzec podczas zwykłego badania. Lekarz najpierw ogląda nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący na ścianach pochwy na jej obwodzie, nabłonek gruczołowy wokół kanału szyjki, a zwłaszcza ich granicę, bo tam rozpoczynają się najgroźniejsze choroby. Po powiększeniu obrazu i zastosowaniu zielonego filtra ukazuje się podnabłonkowa sieć naczyń krwionośnych, której obserwacja daje możliwość rozpoznania charakteru zmiany.Kolejnym etapem badania są próby kontrastujące powierzchnię nabłonka, z których najbardziej powszechne i przydatne są próba z 3 % kwasem octowym i próba z płynem Lugola. Znanych jest również szereg innych prób z barwnikami organicznymi, odczynnikami fluoryzującymi i chromatoforami, jednak nie są powszechnie stosowane.
MIEJSCE KOLPOSKOPII W DIAGNOSTYCE SZYJKI MACICY
W ostatnich latach obserwujemy renesans badania kolposkopowego, którego znaczenie w patologii szyjki macicy jest obecnie niepodważalne. W połowie XX wieku lekarze fascynowali się możliwościami badania cytologicznego rozmazów pochwowo-szyjkowych. Kolposkopia była krytykowana jako badanie niewygodne, skomplikowane, a przede wszystkim subiektywne. Istotnym zarzutem w tym okresie był brak możliwości trwałej dokumentacji dynamicznych obrazów obserwowanych w kolposkopie. Obecnie używane kolposkopy eliminują większość tych niedogodności, a ponadto dzięki wykorzystaniu współczesnych technologii elektronicznych czynią badanie kolposkopowe łatwym i szybkim. Większość kolposkopów można wyposażyć w kamery cyfrowe w dowolny sposób pozwalające archiwizować przebieg badania w formie kolpofotografii, rejestracji wideo lub ostatnio archiwizacji cyfrowej na nośnikach elektronicznych.ZALETY KOLPOSKOPII
Główną zaletą badania kolposkopowego, jest fakt, że pozwala na w pełni racjonalne postępowanie diagnostyczne. Lekarz może ograniczyć się jedynie do pobierania celowych wycinków z podejrzanych zmian o ich największym nasileniu. Precyzyjna lokalizacja granic zmian daje możliwość wyznaczenia właściwego zakresu leczenia i uniknięcia usuwania nadmiaru prawidłowych tkanek szyjki macicy. Szyjka macicy jest kobiecie potrzebna, aby zajść w ciążę, bezpiecznie donosić dziecko i je urodzić. Usuwanie nadmiernych fragmentów szyjki, lub czasami jej bezmyślne okaleczanie bez ważnego powodu, nie powinno mieć miejsca. Ponieważ choroby szyjki macicy nie są widoczne gołym okiem, bardzo istotne jest, by przed podjęciem jakiegokolwiek zabiegu na szyjce macicy ginekolog wykonał kolposkopię, która eliminuje możliwość błędnego rozpoznania.W porównaniu do konwencjonalnego badania cytologicznego rozmazu pochwowo-szyjkowego kolposkopia posiada wysoką dokładność w zakresie rozpoznawania stanów przedrakowych, w granicach 85%. Zajmuje bardzo istotne miejsce w algorytmach postępowania jako badanie weryfikujące nieprawidłowe wyniki cytologiczne i kwalifikujące do celowanej biopsji. Kolposkopia z powodzeniem może być również badaniem pierwszego etapu diagnostyki, zwłaszcza że skreeningowe badanie cytologiczne posiada 20% wyników fałszywie ujemnych, co oznacza, że kobieta z ewidentną zmianą na szyjce otrzymuje wynik, że jest zdrowa i nic jej nie grozi. Ostatnio opublikowane, wielonarodowe badania z 2004 roku wykazały wykrywalność konwencjonalnego badania cytologicznego w zakresie wykrywania zmian H SIL (CIN2+) na poziomie 65%, co dowodzi, że dotychczasowe opinie o możliwościach cytodiagnostyki były mocno przesadzone. Dlatego badania cytologiczne muszą być regularnie powtarzane co 3 lata. Proces rozwoju raka szyjki macicy najczęściej trwa ponad 10 lat, ale przez większość tego czasu nie można go rozpoznać gołym okiem.
Badanie kolposkopowe jest nieinwazyjne, niebolesne, trwa jedynie kilka minut, a jego przebieg można obserwować na ekranie. Dodatkową zaletą jest fakt, że wynik badania można sformułować od razu po jego zakończeniu (inaczej jest z cytologią, na wynik której trzeba czekać nawet do 3 tygodni i najczęściej nie są to tygodnie pogodne). Po badaniu otrzymujemy zdjęcia, które może obejrzeć inny lekarz. Kolposkopia może być wykonywana wielokrotnie, bezpiecznie nawet u kobiet w ciąży. Wszystkie wymienione cechy wpływają na wysoki poziom akceptacji badania.